Ο θυμός είναι μια συναισθηματική διέγερση του οργανισμού, η οποία προκαλείται από κοινωνικές συνθήκες που ενέχουν απειλή ή παρεμπόδιση – ματαίωση στόχων (Averill, 1982). Περιλαμβάνει υποκειμενικά συναισθήματα, τα οποία ποικίλλουν σε ένταση, από τον ήπιο εκνευρισμό μέχρι την έντονη οργή και το μένος ( Barefoot, 1992.Spielberger et al,1995). Μπορεί να αποτελεί ένα παροδικό συναίσθημα, το οποίο σχετίζεται με την παρούσα κατάσταση και αυξομειώνεται χρονικά ανάλογα με την αντιλαμβανόμενη απειλή ή την παρεμπόδιση – ματαίωση των στόχων. Αυτός είναι ο θυμός ως κατάσταση (state anger). Μπορεί όμως να είναι μια ψυχική προδιάθεση, σταθερή στον χρόνο και τις καταστάσεις και αυτός είναι ο θυμός ως χαρακτηριστικό (trait anger).
Τρόποι έκφρασης του θυμού:
Όταν ένα ερέθισμα προκαλεί τη διέγερση θυμού, ο θυμός ως κατάσταση και ο θυμός ως χαρακτηριστικό είναι αυτά που καθοδηγούν την επιλογή του τρόπου αντίδρασης. Αυτή ακριβώς η αντίδραση στη θυμική διέγερση, την οποία το άτομο βιώνει, είναι ο τρόπος έκφρασης του θυμού. Ο θυμός μπορεί να εκφραστεί με ποικίλους τρόπους:
- Η εξωτερίκευση (anger-out) του θυμού συνίσταται στο ξεθύμασμα της οργής με λεκτικές εκφράσεις, εκφράσεις προσώπου, σωματικές χειρονομίες και άλλες επιθετικές κινήσεις.
- Η εσωτερίκευση (anger-in) του θυμού είναι μια ευρύτερη εννοιολογική κατασκευή, η οποία περιλαμβάνει κυρίως την καταστολή και την απώθηση (DiGiuseppe & Tafrate,2007).
- Η απώθηση (repression) είναι ένας αμυντικός ψυχολογικός μηχανισμός, ο οποίος λειτουργεί έτσι, ώστε να αποτρέπει την επίγνωση δυσάρεστων συναισθημάτων (DiGiuseppe&Tafrate, 2007). Ο όρος αυτός προέρχεται από τις ψυχοδυναμικές θεωρίες σύμφωνα με τις οποίες, το ασυνείδητο μπορεί να αποθηκεύσει αναμνήσεις και συναισθηματικές εμπειρίες και να ελέγχει τη συμπεριφορά και τα συναισθήματα, χωρίς να έρχονται στο επίπεδο του συνειδητού. Ο απωθημένος θυμός είναι συνεπώς θυμός, ο οποίος επηρεάζει τη συμπεριφορά, αλλά τον αγνοούμε. Για να κατανοήσουμε τις αιτίες ξεσπασμάτων θυμού, θα πρέπει να βοηθήσουμε το άτομο να φέρει ασυνείδητες αναμνήσεις και συναισθήματα στη συνείδηση.
- Η καταστολή (suppression) του θυμού αναφέρεται στον θυμό, τον οποίο βιώνουμε, αλλά επιλέγουμε να μην τον εκφράσουμε. Προκειμένου να αποφύγουν συγκρούσεις, κάποια άτομα υιοθετούν έναν τέτοιο τρόπο συμπεριφοράς, ο οποίος αποτρέπει την εξωτερίκευση εχθρικών παρορμήσεων.
- Ο έλεγχος (anger control) του θυμού αναφέρεται στην προσπάθεια του ατόμου να διατηρήσει την ψυχραιμία και την ηρεμία του και να χρησιμοποιήσει μια περισσότερο γνωστική και λιγότερο παρορμητική προσέγγιση για την επίλυση του προβλήματος.
Συνεπώς, η αναγνώριση και η διαχείριση των συναισθημάτων μας αποτελεί έναν από τους πιο σημαντικούς παράγοντες για την ποιότητα της καθημερινότητάς μας. Η ικανότητα να κατανοούμε και
να επεξεργαζόμαστε τα συναισθήματά μας, επηρεάζει σε μεγάλο βαθμό τη σωματική και ψυχική μας υγεία. Για αυτό τον λόγο, οι ψυχολόγοι του ΚΔΗΦ ΑμεΑ «Σύμπλευση» Κοζάνης παρέχουν εξειδικευμένη υποστήριξη, με στόχο τη συστηματική ενίσχυση των δεξιοτήτων συναισθηματικής ρύθμισης και τη συνολική ανάπτυξη της συναισθηματικής νοημοσύνης, προάγοντας την ψυχική ευημερία των ατόμων που εξυπηρετούν.
Οι ψυχολόγοι,
Αναστασία Πλιάτσιου
Άννα Ανουλίδου
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
Μακρή-Μπότσαρη,Ε (2010). Θεωρητικές προσεγγίσεις και πρακτικές
διαχείρισης. Θυμός- επιθετικότητα- εκφοβισμός. Εκδόσεις Παπαζήση,
Αθήνα(2010)
