ΝΟΗΤΙΚΗ ΑΝΑΠΗΡΙΑ
Στο κέντρο μας προσφέρουμε εξειδικευμένα προγράμματα λογοθεραπείας σε
ένα μεγάλο φάσμα ωφελούμενων, εκ των οποίων σημαντικό τμήμα του είναι
εκείνοι/ες με νοητική αναπηρία, την οποία θα αναλύσουμε σήμερα.
ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΝΟΗΤΙΚΗ ΑΝΑΠΗΡΙΑ
Η νοητική αναπηρία είναι ένας όρος που χρησιμοποιείται, για να περιγράψει
τις διανοητικές και προσαρμοστικές δυσκολίες που εμφανίζουν ορισμένα
άτομα από την πρώιμη ηλικία τους. Πρόκειται για μια νευροαναπτυξιακή
διαταραχή, η οποία περιλαμβάνει ελλείμματα στη νοητική λειτουργία και, κατ’
επέκταση, τόσο στη γνωστική όσο και στην προσαρμοστική συμπεριφορά
(Guralnick, M.J. 2011). Σύμφωνα με το DSM-V (Diagnostic and Statistical
Manual of Mental Disorders), η νοητική αναπηρία ορίζεται ως μια κατάσταση
που χαρακτηρίζεται από σημαντικά χαμηλότερη από τη μέση νοητική
ικανότητα (American Psychiatric Association, 2013).
ΕΙΔΗ ΝΟΗΤΙΚΗΣ ΑΝΑΠΗΡΙΑΣ
- Ήπια Νοητική Αναπηρία: Το επίπεδο νοημοσύνης κυμαίνεται μεταξύ 50 – 70.
Οι ωφελούμενοι με ήπια νοητική αναπηρία συνήθως μπορούν να αποκτήσουν
βασικές δεξιότητες (ανάγνωση, γραφή, αριθμητική) και να ζήσουν με μερική
ανεξαρτησία. Παρά τις δυσκολίες στην εκτέλεση πιο περίπλοκων καθηκόντων,
με την κατάλληλη υποστήριξη μπορούν να ενταχθούν στην κοινωνία και την
αγορά εργασίας (Tassé, M. J., Luckasson, R., & Schalock, R. L. 2016). - Μέτρια Νοητική Αναπηρία: Το επίπεδο νοημοσύνης κυμαίνεται μεταξύ 35 -49. Οι ωφελούμενοι σε αυτή την κατηγορία χρειάζονται περισσότερη υποστήριξη στην καθημερινή τους ζωή, αλλά μπορούν να μάθουν βασικές δεξιότητες φροντίδας και κοινωνικής συμπεριφοράς. Συνήθως έχουν δυσκολίες στη λεκτική επικοινωνία και μπορεί να χρειαστούν καθοδήγηση για να αναπτύξουν επαγγελματικές δεξιότητες (Doody, O., McMahon, J., & Lyons, R. 2021).
- Σοβαρή Νοητική Αναπηρία: Με επίπεδο νοημοσύνης μεταξύ 20 – 34, οι
ωφελούμενοι με σοβαρή νοητική αναπηρία αντιμετωπίζουν μεγάλες δυσκολίες
στην κατανόηση και εκτέλεση ακόμη και βασικών καθηκόντων. Οι
εκπαιδευτικές παρεμβάσεις επικεντρώνονται κυρίως στην ανάπτυξη
δεξιοτήτων αυτοεξυπηρέτησης και στην υποστήριξη της επικοινωνίας (Doody,
O., McMahon, J., & Lyons, R. 2021). - Βαριά Νοητική Αναπηρία: Το επίπεδο νοημοσύνης είναι κάτω από 20.
Χρήζουν συνεχή φροντίδα και υποστήριξη σε όλες τις πτυχές της ζωής τους. Η
εκπαίδευση συνήθως επικεντρώνεται στην προσαρμοστική συμπεριφορά,
βοηθώντας τα να αναπτύξουν βασικές κινητικές και κοινωνικές δεξιότητες
(Tassé, M. J., Luckasson, R., & Schalock, R. L. 2016).
Επιπρόσθετα, οι ωφελούμενοι παρουσιάζουν:
Δυσκολίες γλωσσικής ανάπτυξης και επικοινωνίας: Αυτά οφείλονται
κυρίως στην αδυναμία να κατανοήσουν και να ερμηνεύσουν σωστά τις
διάφορες κοινωνικές καταστάσεις, λόγω της ανεπάρκειας των γνωστικών
λειτουργιών τους. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα να εξωτερικεύουν ακατάλληλες
σκέψεις για τη συγκεκριμένη περίσταση, δημιουργώντας αρνητικά
συναισθήματα και αμηχανία στο περιβάλλον τους.
Δυσκολίες προσοχής: Οι ωφελούμενοι παρουσιάζουν μαθησιακές
δυσκολίες, οι οποίες οφείλονται στη δυσκολία να συγκεντρώνουν την
προσοχή τους στο ερέθισμα που τους ζητείται να παρατηρήσουν.
Δυσκολίες μνήμης: Η μνήμη θεωρείται ένας από τους σημαντικότερους
παράγοντες μάθησης. Η βραχυπρόθεσμη μνήμη αποτελεί σημαντικό
παράγοντα της νοητικής αναπηρίας και, μερικές φορές, θεωρείται και ως
κύριος παράγοντάς της, ενώ η μακροχρόνια μνήμη φαίνεται πως δεν
παρουσιάζει ιδιαίτερα προβλήματα.
Δυσκολίες αντίληψης: Οι βλάβες αισθητήριων οργάνων, όπως η όραση και
η ακοή, καθώς και οι δυσλειτουργίες των αντιληπτικών λειτουργιών
προκαλούν διαταραχές. Για παράδειγμα, δυσκολεύονται να ανταποκριθούν σε
ασκήσεις οπτικής αντίληψης και διάκρισης, για να επισημάνουν π.χ. ομοιότητες και διαφορές δύο εικόνων (Boat, Thomas F., & Wu, Joel T. 2015).
Συναντούμε επίσης:
Ελλείμματα στη μνήμη των δεξιοτήτων
Δυσκολία στη μάθηση των κοινωνικών κανόνων
Δυσκολία με τις δεξιότητες επίλυσης προβλημάτων
Καθυστερήσεις στην ανάπτυξη προσαρμοστικών συμπεριφορών,
όπως οι δεξιότητες αυτοφροντίδας ή αυτοεξυπηρέτησης
Έλλειψη κοινωνικών αναστολών (Barros και άλλοι, 2021).
ΠΑΡΕΜΒΑΣΗ
Ο κάθε άνθρωπος χρήζει εξατομικευμένων προγραμμάτων παρέμβασης που
εστιάζουν τόσο στις εκπαιδευτικές δεξιότητες όσο και στις λειτουργικές
δεξιότητες της καθημερινής ζωής. Ωστόσο, οι σύγχρονες προσεγγίσεις
τονίζουν τη σημασία των πρακτικών δεξιοτήτων που θα βοηθήσουν τον κάθε
ωφελούμενο να ζήσει ανεξάρτητα. Αυτές οι δεξιότητες περιλαμβάνουν:
Επικοινωνία με άλλους ανθρώπους, είτε προφορικά είτε μέσω εναλλακτικών
μορφών επικοινωνίας (π.χ. εικόνες).
Αυτοεξυπηρέτηση, όπως η φροντίδα της προσωπικής υγιεινής, η
προετοιμασία φαγητού και η διαχείριση της καθημερινής ζωής, καθώς και η
ανάπτυξη της κριτικής σκέψης (The Arc, 2023).
Κοινωνικές δεξιότητες, όπως η ανάπτυξη σχέσεων, η συνεργασία με άλλους
και η κατανόηση κοινωνικών κανόνων.
Βασικές εκπαιδευτικές δεξιότητες, όπως η ανάγνωση, η γραφή και οι
αριθμητικές δεξιότητες (π.χ., ταύτιση κ.α.), με έμφαση στην πρακτική τους
εφαρμογή (π.χ., διάβασμα οδηγιών, σύνταξη λίστας για ψώνια, χρήση
αριθμών στην καθημερινή ζωή) (Farran, E. K.; Karmiloff-Smith, A. 2013).
Κώττα Βάια, Λογοθεραπεύτρια
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
American Psychiatric Association. (2013). Diagnostic and statistical manual of
mental disorders (5th ed.). Washington, DC: American Psychiatric Publishing.
Guralnick, M. J. (2011). Early intervention approaches to enhance the peer-
related social competence of young children with developmental delays: A
comprehensive model. Journal of Early Intervention, 33(4), 267-281.
Tassé, M. J., Luckasson, R., & Schalock, R. L. (2016). The relation
between intellectual functioning and adaptive behavior in the diagnosis of
intellectual disability. Intellectual and Developmental Disabilities, 54(6), 381-
390.
Doody, O., McMahon, J., & Lyons, R. (2021). Conditions resulting in
hospital admissions for people with intellectual disabilities in the Republic of
Ireland.
Journal of Applied Research in Intellectual Disabilities, 34(2), 582-589.
The Arc. (2023). Causes and prevention of intellectual disabilities. Retrieved
from https://www.thearc.org
Farran, E. K., & Karmiloff-Smith, A. (2013). Neurodevelopmental
disorders across the lifespan: A neuroconstructivist approach. Journal of
Autism and
Developmental Disorders, 43, 752.
Boat, Thomas F., & Wu, Joel T. (28 Οκτωβρίου 2015). Clinical
Characteristics of Intellectual Disabilities. National Academies Press (US).
Barros, Isabela I.; Leão, Vitor; Santis, Jessica O.; Rosa, Reginaldo C. A.;
Brotto, Danielle B.; Storti, Camila B.; Siena, Ádamo D. D.; Molfetta, Greice A.
και άλλοι. (2021-03-11). «Non-Syndromic Intellectual Disability and Its
Pathways: A Long Noncoding RNA Perspective». Non-coding RNA 7 (1).
doi:10.3390/ncrna7010022. ISSN 2311-553X. PMID 33799572. PMC
8005948.
