Η συναισθηματική αγωγή είναι η διαδικασία μέσω της οποίας τα άτομα
μαθαίνουν να αναγνωρίζουν, να κατανοούν, να διαχειρίζονται και να
εκφράζουν τα συναισθήματά τους με υγιή τρόπο. Παράλληλα, περιλαμβάνει
την ανάπτυξη της ενσυναίσθησης, της ικανότητας δηλαδή των ανθρώπων να
κατανοούν και να σέβονται τα συναισθήματα των άλλων.
Η συναισθηματική αγωγή βασίζεται στη συναισθηματική νοημοσύνη
(Emotional Intelligence) και στοχεύει στην ενίσχυση δεξιοτήτων που είναι
απαραίτητες για την ψυχική και κοινωνική ευημερία. Η συναισθηματική
νοημοσύνη αποτελεί μια έννοια, η οποία περιλαμβάνει ένα σύνολο ικανοτήτων
και δεξιοτήτων που επιτρέπουν στον άνθρωπο να κατανοεί και να χειρίζεται τα
δικά του συναισθήματα και τα συναισθήματα των άλλων, με σκοπό την
προσωπική και κοινωνική του ανάπτυξη (Πλατσίδου, 2015).
Είναι μια πολυσυζητημένη έννοια που βρίσκεται στο προσκήνιο της
σύγχρονης ψυχολογικής έρευνας. Αξίζει να αναφερθεί ότι όλες οι θεωρητικές
προσεγγίσεις συμφωνούν στο ότι πρόκειται για μια νοητική ικανότητα που
αφορά καταστάσεις συναισθηματικού περιεχομένου. Παρ’ όλα αυτά είναι
αρκετά δύσκολο να βρεθεί ένας κοινά αποδεκτός ορισμός της, εκτός κι αν
αυτός είναι γενικός. Η συναισθηματική νοημοσύνη, σύμφωνα με τον
Αμερικανό ψυχολόγο Daniel Goleman, το έργο του οποίου συνετέλεσε
καθοριστικά, ώστε να γίνει ευρέως γνωστή η συγκεκριμένη έννοια, είναι: «Η
ικανότητα του ατόμου να αναγνωρίζει τα δικά του συναισθήματα, να τα
κατανοεί και να τα ελέγχει. Είναι επίσης η ικανότητα να αναγνωρίζει και να
κατανοεί τα συναισθήματα των ανθρώπων γύρω του και να μπορεί να
χειρίζεται αποτελεσματικά τόσο τα δικά του συναισθήματα όσο και τις
διαπροσωπικές του σχέσεις» (Κασσωτάκη, 2015). Σύμφωνα με τον ίδιο, τα
στοιχεία που την καθορίζουν είναι η αυτεπίγνωση (Self-awareness), ο
αυτοέλεγχος (Self- regulation), η παρακίνηση (Motivation), η ενσυναίσθηση
(Empathy), οι κοινωνικές δεξιότητες (Social skills). Η συναισθηματική
νοημοσύνη είναι κάτι που «μαθαίνεται», γι’ αυτό είναι σημαντικό και χρήσιμο
ταυτόχρονα οι άνθρωποι να εξασκηθούν στις δεξιότητές της.
Έχοντας, λοιπόν, υπόψη το παραπάνω πλαίσιο τα κύρια στοιχεία της
συναισθηματική αγωγής είναι:
-Αυτογνωσία: Αναφέρεται στην αναγνώριση και κατανόηση των
συναισθημάτων, την αυτοαξιολόγηση και την αυτοπεποίθηση.
-Αυτορρύθμιση: Αναφέρεται στην ικανότητα διαχείρισης των συναισθημάτων
και των παρορμήσεων, τον αυτοέλεγχο, την αξιοπιστία, την ευσυνειδησία και
την προσαρμοστικότητα.
-Ενσυναίσθηση: Είναι η ευαισθητοποίηση στα συναισθήματα των άλλων. Η
κατανόηση και η αναγνώριση των συναισθημάτων των ανθρώπων με τους
οποίους αλληλοεπιδρά το άτομο.
-Διαπροσωπικές δεξιότητες: Πρόκειται για την ικανότητα επικοινωνίας,
συνεργασίας και επίλυσης συγκρούσεων.
-Υπευθυνότητα: Αναφέρεται στην ανάπτυξη της ικανότητας λήψης
αποφάσεων που επηρεάζουν θετικά το άτομο και τους γύρω του.
Ως εκ τούτου, σκοπός της συναισθηματικής εκπαίδευσης είναι:
Να ενισχύσει τη συναισθηματική και κοινωνική ανάπτυξη των ατόμων.
Να προάγει την ψυχική υγεία και ευημερία.
Να βοηθήσει στην αποτελεσματική διαχείριση των συγκρούσεων.
Να ενισχύσει τις υγιείς σχέσεις και τη συνεργασία.
Να συμβάλει στην προετοιμασία των ατόμων για τις προκλήσεις της
καθημερινής ζωής.
Αναγνωρίζοντας τη σημασία και τη σπουδαιότητα της συναισθηματικής
αγωγής ως κρίσιμη δεξιότητα για τη ζωή, οι ψυχολόγοι του Κ.Δ.-Η.Φ. ΑμεΑ
«Σύμπλευση» Κοζάνης προσφέρουν τις ανάλογες υπηρεσίες στους
ωφελούμενούς τους, συμβάλλοντας κατ’ αυτόν τον τρόπο στην ενίσχυση της
ψυχικής υγείας, της συναισθηματικής νοημοσύνης και της συνολικής
ποιότητας της ζωής τους.
Βιβλιογραφία
Κασσωτάκη, Α. (2015). Αναγνώριση, Έκφραση & Ρύθμιση Συναισθημάτων.
Ένας πλήρης οδηγός για τον εντοπισμό, την έκφραση αλλά και τη διαχείριση
των βασικών συναισθημάτων. Βασικό επίπεδο. Εκδόσεις: upbility.gr.
Πλατσίδου, Μ. (2015). Εκπαιδευτικό Υλικό στα πλαίσια του Προγράμματος Δια
βίου Μάθησης «Επικαιροποίηση γνώσεων αποφοίτων στις σύγχρονες
προσεγγίσεις στην προσαρμογή ατόμων με αναπηρία στην ανήλικη και
ανήλικη ζωή». Θεματική ενότητα: Προγράμματα ανάπτυξης συναισθηματικών
και κοινωνικών ικανοτήτων σε άτομα με ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες ή/ και
αναπηρίες.
